Żydzi w Lubaczowie - krótki artykuł
Bogdan Lisze (Oleszyce) / 2007-01-28 17:13:50

Żydzi w Lubaczowie

     Trudno dziś ustalić nawet na podstawie znanych nam żródeł historycznych od kiedy na ziemi lubaczowskiej pojawili się pierwsi Żydzi, byli już tu najprawdopodobniej w wieku piętnastym za panowania Kazimierza Jagiellończyka (panował w latach 1447-1492)
     Trudno też mówić o szczegółach życia tej społeczności gdyż w 1899 r. Lubaczów został dotknięty pożarem, który strawił większą część miasta wraz ze starą drewnianą synagogą, oraz dokumentacją gminy żydowskiej. Do najstarszych pozostałych zabytków należy nagrobek na cmentarzu żydowskim liczący kilkaset lat.
     Urząd rabinacki w Lubaczowie zajmowali znani uczeni talmudyczni, wśród których byli rabi Hersz Elimelech, autor "Bnej Isoschor", rabi Szmuel Nachum Gassenbaner, twórca komentarzy "Hechlej Szejm" (Pałace Pana) i "Migdal Haszejm" (Wieża Pana) i inni. Pod koniec XIX wieku rabinem został Kasiel Schorr, a po nim jego syn Lewi Izaak Schorr.
     W ciągu XIX wieku rządził gminą żydowską w Lubaczowie tak zwany Regierer dopiero później pod koniec wieku odbyły się wybory do zarządu Gminy Żydowskiej. Na czele nowego zarządu stanął zasłużony działacz Noe Rost, który na tym stanowisku pozostał do roku 1919. Na ten okres przypada rozwój gminy żydowskiej, jej instytucji i urzędów. Gdy wspomniany wyżej pożar zniszczył synagogę, N.Rost zebrał potrzebne fundusze i odbudował ją na sposób wspaniały. Na ten cel przysłał dość pokaźną sumę baron Edmund Rotschild.
Kliknij, aby powiększyć      Skład zarządu wybrany w 1933 roku miał następujący skład: rabin Lewi Izaak Schorr , Richter Able - prezes, Dorner Hersz - skarbnik, członkowie zarządu: Apfelderfer Berisz, Frankel Moses, Kasser Samuel, dr Osterman Józef, Spielman Salomon i Strassberg Markus. Sekretarzem honorowym był Natan Dorner.
     Jedyną szkołą żydowską w Lubaczowie była istniejąca od 1933 roku "Bajs Jakow", uczęszczały do niej prawie wszystkie dzieci żydowskie w mieście.
     Powstała też Prywatna Dokształcająca Szkoła Zawodowa Żeńska (krawiecka), której założycielami byli Benjamin i Blima Rosenfeldowie, małżeństwo pochodzące z Cieszanowa gdzie uczyli nauki religii mojżeszowej i prowadzili księgarnię, a następnie przeprowadzili się do Lubaczowa. Szkoła zaczęła działać najprawdopodobniej 1 września 1937 roku. Budynki jej znajdowały się na ulicy Mickiewicza na przeciw sądu. Tarcza szkoły - na niebieskim tle wyszyte srebrną nicią obrzeża i litery D.S.Z., była też mniejsza owalna z literami S.Z.
Istniała również bezprocentowa kasa "Gmilas Chesed" oraz Stowarzyszenie Kupców przemianowane w późniejszym czasie na Stowarzyszenie Spożywców. Rada Nadzorcza Stowarzyszenia Kupców: Osias Gertel , Feiwel Heilman , Sische Korn , Dawid Schweiter , Szymon Eichet , Hersz Wiesch. Dostawcy: Berl Weissberg , Markus Weinrath.
     Położenie ludności żydowskiej w 1939 roku pod względem materialnym było dość ciężkie.

Na podstawie Almanachu Gmin Żydowskich w Polsce za rok 1939 oraz zebranych dokumentów, opracował
Bogdan Lisze





Copyright 2009 www.jewishoflubaczow.orgkontakt